ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ

Το δικαίωμα δημόσιας κριτικής και τα θεμιτά όριά του, είναι οπωσδήποτε ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί τους στρατιωτικούς και την υπηρεσία, και το οποίο απαράδεκτα παραμένει χωρίς τις δέουσες οδηγίες διευκρινίσεως από τους αρμόδιους φορείς.

Το δικαίωμα αυτό βέβαια έχει πάρει ήδη κάποια μορφή με την κρατούσα νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων, πλην όμως ελάχιστοι είναι αυτοί οι οποίοι γνωρίζουν σχετικά, γι' αυτό και θα αναφερθώ με την επιβαλλόμενη συντομία.

Η παραγρ. 1 του άρθρου 14 του Συντάγματος ορίζει ότι: «έκαστος δύναται να εκφράζει και να διαδίδει προφορικώς, εγγράφως και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρών τους νόμους του Κράτους».

Η άνω συνταγματική διάταξη θεσπίζουσα το δικαίωμα ελευθέρας εκδηλώσεως σκέψεως και γνώμης, κυκλοφορίας ιδεών, γνώσεων ή πληροφοριών και ασκήσεως κριτικής με γραπτό ή προφορικό λόγο έχει εφαρμογή για κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από την ιδιότητα του ως ιδιώτου, δημοσίου πολιτικού ή στρατιωτικού.

Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει ασφαλώς και την ελευθερία εκφράσεως της γνώμης τους για τα θέματα που ανάγονται στην επαγγελματική τους κατάσταση.

Βέβαια μπορούν να επιβληθούν ορισμένοι περιορισμοί στους στρατιωτικούς που συνδέονται με το κράτος με μια «ηθελημένη ειδική σχέση εξουσιάσεως» και που υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς πειθαρχίας, όμως οι περιορισμοί αυτοί επ΄ ουδενί επιτρέπεται να φθάσουν σε βαθμό που άμεσα ή έμμεσα να καταργούν ή ν’ αποδυναμώνουν το ατομικό τούτο δικαίωμα τους.

Οι περιορισμοί αυτοί είτε προβλέπονται από ρητές νομοθετικές διατάξεις είτε εφ' όσον δεν υπάρχει ειδική νομοθετική ρύθμιση, προκύπτουν από την ίδια τη φύση της στρατιωτικής σχέσεως, δεν μπορεί να καταλήγουν στην απαγόρευση ασκήσεως δημόσιας κριτικής των ενεργειών κρατικών οργάνων, οι οποίες αφορούν θέματα που άπτονται της εν γένει προαγωγικής και μισθολογικής τους καταστάσεως.

Ούτε επίσης μπορεί να στοιχειοθετήσει πειθαρχικό παράπτωμα η άσκηση τέτοιας κριτικής, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα πραγματοποιείται με την επιβαλλόμενη από την ιδιότητα του στρατιωτικού διακριτικότητα και γλωσσική εγκράτεια και με την μη χρησιμοποίηση - επίκληση ανακριβών στοιχείων, τα οποία γνώριζε ο στρατιωτικός ή δεν κατέβαλε την απαιτούμενη επιμέλεια για διαπίστωση της ανακρίβειας τους, ως επίσης και με την μη χρησιμοποίηση υπηρεσιακών απορρήτων.

Έτσι με γνώμονα τα παραπάνω όρια του δικαιώματος ελευ­θέρας εκφράσεως το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών δέχθηκε ότι:

— Η σύνταξη και εκτύπωση ενός επικριτικού σχόλιου για κάποιο νομοσχέδιο, που αφορούσε την ενοποίηση επετηρίδων των αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίοι, όπως και ο ίδιος, προέρχοντο από τις σχολές υπαξιωματικών του σώματος, το οποίο δημιουργούσε επιπτώσεις στην επαγγελματική του σταδιοδρομία, ως επίσης και η εμμέσως πλην σαφώς αποδιδόμενη σ’ αυτόν πρόθεση να καταστήσει γνωστές τις επί του θέματος σκέψεις του σε τρίτα πρόσωπα, ανεξάρτητα εντός ή εκτός της υπηρεσίας, συνιστά άσκηση του συνταγματικώς κατοχυρωμένου ατομικού δικαιώματος της ελευθέρας εκφράσεως της γνώμης του.

• Η σε εφαρμογή της παραγρ. 1 άρθρου 26 του ισχύοντος Συντάγματος που ορίζεται ότι: «Η νομοθετική λειτουργία ασκείται από την Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας» και της παραγρ. 2 άρθρου 51 του ιδίου Συντάγματος που ορίζεται ότι: «Οι Βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος», ενημέρωση των βουλευτών ως αντιπροσώπων του Έθνους και μελών του νομοθετικού Σώματος, σε θέματα σχετικά προς το νομοθετικό έργο της Βουλής, δεν αποτελεί για τον Έλληνα αξιωματικό - υπαξιωματικό «πλάγιο μέσο» (δηλαδή ενέργεια ή μεθόδευση εκ μέρους αξιωματικού - υπαξιωματικού για την απόκτηση εύνοιας ή για την πρόκληση ή ματαίωση υπηρεσιακής ενέργειας για επίλυση ατομικού προβλήματος ή ικανοποίηση προσωπικού χαρακτήρος επιδιώξεως αυτού ή τρίτου), ούτε δύναται να χαρακτηρισθεί ως πειθαρχικό παράπτωμα και παράβαση οιασδήποτε κοινής νομοθετικής διατάξεως, εφ' όσον δεν γίνεται κατά τρόπο ασυμβίβαστο προς την ιδιότητά του και εφ’ όσον αναφέρεται σε θέματα γενικής φύσεως.

Γιώργος Εμμανουηλίδης